Image: COLLECTIE TROPENMUSEUM Paar zilveren kledingspelden met ketting TMnr 5504-10

Description: Paar driehoekige kledingspelden (fibulae), verbonden door een schakelketting. De siermotieven die op dit sieraad zijn gegraveerd bestaan uit florale motieven in laag reliëf, lijnen en cirkels. De driehoeksvorm van de spelden, ook wel 'ramskop' genoemd, verwijst naar een oude cultus in Noord-Afrika, namelijk de cultus van de ram (Izemer in het Berbers). Deze cultus voert volgens sommige wetenschappers terug op de verering van de god Amon in het oude Egypte. De tempel van Amon bevond zich in de Egyptische oase Siwa die door Berbers bewoond werd. De ram stond symbool voor lichamelijke kracht, viriliteit en een actief leven (Haddadou 1993: 172). Behalve bij sieraden wordt het driehoeksmotief gebruikt in de Berberarchitectuur, zoals in houten kapitelen (Flint 1973: 11). De schakelketting, sinselt of asherrab (Berber) genaamd, is voorzien van twee kokers. De kokers van dit sieraad hebben de vorm van een heiligengraf en kunnen een amuletpapier bevatten (harz). Dit sieraad is waarschijnlijk afkomstig uit de Ihahen-regio in het Zuid-Westen van de Hoge Atlas, zie voor een vergelijkbaar voorwerp de literatuur (Rabaté1996: 163). Kledingspelden (fibulae) hebben zowel een gebruiks- als een sierfunctie. Ze worden door Berbervrouwen gebruikt om wikkeldoeken vast te binden. Daarnaast zijn ze onderdeel van de borstsieraden die vrouwen bij feesten en andere bijzondere gelegenheden dragen. Fibulae worden vaak als paar gedragen, de twee spelden worden dan door een ketting verbonden. Deze manier van dragen vereist een zekere precisie, namelijk dat iedere speld precies op schouderhoogte wordt vastgemaakt terwijl de ketting ter hoogte van de buik hangt. De schakelketting, sinselt of asherrab (Berber) genaamd, kan eenvoudig zijn, maar is ook vaak voorzien van een bolvormig hangertje dat versierd is met (edel)stenen of andere ornamenten of een versierde amulet. Fibulae kunnen ook zonder ketting, los van elkaar, gedragen worden. Fibulae zijn er in diverse vormen, de meest voorkomende vormen zijn: driehoek, ruit of cirkel. Met name de driehoekvormige fibula wordt tegenwoordig (vanaf eind jaren zestig en begin jaren zeventig) als symbool voor de Berberidentiteit gebruikt. Het embleem van de driehoekvormige fibula vindt men terug in diverse uitingen van kunst en cultuur en tijdens manifesties. De traditie in Marokko wilde dat sieraden van generatie op generatie, van moeder op dochter, werden overerfd. De toekomstige bruid kreeg in haar uitzet bijna altijd een fibula. Naast de gebruiks- en sierfunctie dienden deze sieraden nog een ander, economisch, doel. Men bewaarde ze om in situaties van financiële nood te kunnen verkopen of te ruilen. Sieraden hebben ook een communicatieve waarde en kunnen bepaalde boodschappen overbrengen. Een sieraad is bijvoorbeeld een teken van liefde. Een vrouw die een fibula, armband, oorring of een khamsa (handje) van zilver draagt, laat haar verbondenheid met haar tradities en afkomst zien. Tot de sieraden waaraan vrouwen een bijzonder waarde hechten behoren de fibulae en khamsa's (handjes). Deze sieraden hebben vaak een magische betekenis gekregen.
Title: Paar zilveren kledingspelden met ketting
Credit: Collectie Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen
Usage Terms: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
License: CC BY-SA 3.0
License Link: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0
Attribution Required?: Yes